Hormoontherapie bij prostaatkanker

Hormoontherapie bij prostaatkanker is een behandelvorm die gekozen wordt als de tumor hormoongevoelig is. Bij prostaatkanker is het hormoon testosteron verantwoordelijk voor groei van de prostaat en de prostaatkankercellen. De meeste prostaatkankers (90%) zijn hormoongevoelig. Dit betekent dat de kankercellen receptoren hebben waar testosteron aan kan binden. Doordat het overgrote deel van de mannen met prostaatkanker reageert op hormoontherapie, wordt de bepaling of de tumor hormoongevoelig is niet of zelden gedaan.

Hormoontherapie bij prostaatkanker

Prostaatkanker groeit meestal langzaam. Als de tumor buiten de prostaat groeit, wordt in sommige gevallen hormoontherapie overwogen. Uitzaaiingen van prostaatkanker komen niet vaak voor, maar als het gebeurt is dat vaak in de botten en lymfeklieren. Ook dan is hormoontherapie een van de behandelopties. In dit geval is de behandeling dan gericht op het remmen van de ziekte (palliatief) en niet op genezing.

Welke soorten hormoontherapie?

Bij de behandeling van prostaatkanker zijn er verschillende soorten hormoontherapie. Er wordt vaak gebruikt gemaakt van twee groepen medicijnen. De anti-androgenen, zoals Abirateron, Erleada, Bicalutamide, Cyproteron, Darolutamide, Enzalutamide en Nilutamide. De andere groep is de Gonadoreline-agonisten (GnRH-agonisten), zoals Busereline, Gosereline, Leuproreline en Triptoreline. Een andere vorm van hormoontherapie is een operatie aan de zaadballen, zodat het hormoon niet meer geproduceerd kan worden.

Abirateron (anti-androgenen) tablet 250 mg, 500 mg en 1000 mg

Abirateron (Zytiga) wordt vaak voorgeschreven bij uitgezaaide, castratieresistente prostaatkanker (mCRPC) in combinatie met prednison. Of bij hoog-risico uitgezaaide hormoongevoelige prostaatkanker (mHSPC) in combinatie met androgeendeprivatietherapie (ADT). Abirateron remt het CYP17 enzym dat in de testes, bijnieren en prostaattumor nodig is voor de aanmaak van testosteron.

Erleada (anti-androgenen) tablet 60 mg

Erleada (Apalutamide) wordt gebruikt bij niet-uitgezaaide castratieresistente prostaatkanker (nm-CRPC) waarbij een groot risico is van uitzaaiingen. Maar ook bij uitgezaaide hormoongevoelige prostaatkanker (mHSPC) in combinatie met ADT. Erleada remt de werking van testosteron door de receptoren te bezetten en vermindert daarmee de groei van prostaatkankercellen.

Bicalutamide (anti-androgenen) tablet 50 mg of 150 mg

Bicalutamide (Biluron of Casodex) maken de werking van testosteron onmogelijk door de receptoren op de kankercellen te bezetten. Het medicijn wordt gebruikt bij lokaal vergevorderde  prostaatkanker met veel kans op verdere ontwikkeling van de ziekte. En wordt palliatief ingezet bij uitgezaaide prostaatkanker in combinatie met operatie of chemische castratie.

Cyproteron (anti-androgenen) tablet 10 mg, 50 mg

Cyproteron (Androcur) wordt vaak voorgeschreven bij palliatieve behandeling van uitgezaaide of lokaal doorgegroeide prostaatkanker, wanneer een operatie of behandeling met Gonadoreline-agonisten niet effectief is geweest. Het kan ook gebruikt worden om de opvliegers die kunnen ontstaan na een operatie of het starten met GnRH-agonisten te behandelen. Cyproteron lijkt op het vrouwelijke geslachtshormoon progesteron en remt de mannelijke geslachtshormonen. Het medicijn heeft hierdoor invloed op de huid (beharing en talgklieren), testes, prostaat, geslachtsdrift en de vorming van zaadcellen. Cyproteron remt ook de hypothalamushormonen.

Darolutamide (anti-androgenen) tablet 300 mg

Nubeqa (Darolutamide) wordt voorgeschreven bij niet-uitgezaaide castratieresistente prostaatkanker (nmCRPC) met een grote kans op ontwikkeling van uitzaaiingen. Het medicijn wordt ook vaak gegeven in combinatie met docetaxel en ADT bij uitgezaaide prostaatkanker (mHSPC). Darolutamide heeft een remmend effect op de androgeenreceptor en gaat daarmee de werking van testosteron tegen.

Enzalutamide (anti-androgenen) tablet 40 mg

Xtandi (Enzalutamide) wordt gebruikt bij uitgezaaide hormoongevoelige prostaatkanker (mHSPC) in combinatie met ADT. En bij niet-uitgezaaide en uitgezaaide castratieresistente prostaatkanker (CRPC). Enzalutamide remt de werking van testosteron door de receptoren te blokkeren.

Nilutamide (anti-androgenen) tablet 150 mg

Nilutamide (Anandron) wordt gebruikt voor de palliatieve behandeling van uitgezaaide prostaatkanker die niet te opereren is, in combinatie met medicamenteuze of operatieve castratie. Nilutamide remt de werking van testosteron door de receptoren te blokkeren.

Busereline (GnRH-agonisten) implantaatstaafje 9,45 mg, neusspray 0,1 mg/dosis

Bij uitgezaaide testosteron-gevoelige prostaatkanker kan Busereline (Suprefact) wordt voorgeschreven. Busereline zet de hypofyse aan tot productie van de geslachtsklierstimulerende hormonen luteïniserend hormoon (LH) en follikelstimulerend hormoon (FSH). Het LH stimuleert de productie van het mannelijk hormoon testosteron en het FSH is belangrijk voor de productie van zaadcellen. Door deze stimulering raakt het systeem uitgeput, waardoor de testosteronspiegel gaat dalen tot castratieniveau.

Gosereline (GnRH-agonisten) implantaatstaafje 3,6 mg of 10,8 mg

Zoladex (Gosereline) kan gebruikt worden als aanvullende hormoontherapie bij bestraling van lokaal uitgebreide prostaatkanker in stadium T3 of T4 volgens TNM-classificatie of stadium C volgens de AUA. En kan worden voorgeschreven bij uitgezaaide prostaatkanker. Het werkingsmechanisme is bij Gosereline hetzelfde als bij Busereline.

Leuproreline (GnRH-agonisten) injectie en implantaatstaafje 5 mg

Leuproreline kan als injectie in verschillende doseringen worden voorgeschreven. Lucrin injectie 3,75 mg, 11,25 mg of 30 mg. Bij Eligard injectie 7,5 mg, 22,5 mg of 45 mg. Leuproreline wordt voorgeschreven bij hoog-risico lokale testosterongevoelige prostaatkanker eventueel in combinatie met bestralingen en bij uitgezaaide prostaatkanker. De werking is hetzelfde als bij Busereline en Gosereline.

Triptoreline (GnRH-agonisten) injectie 0,1 mg/ml, 3,75 mg, 11,25 mg, 22,5 mg

Decapeptyl of Pamoreline (Triptoreline) wordt ingezet bij lokaal of uitgezaaide hormoongevoelige prostaatkanker. Eventueel in combinatie met bestralingen. De werking is hetzelfde als bij Busereline, Gosereline en Leuproreline.